Sự bắt đầu của những nhà máy chăn nuôi giống như là một diễn biến bất khả kháng hơn là một đổi mới tích cực. Những khu an ninh thay thế những cánh đồng chăn thả. Chuồng gỗ hết thời, giờ chỉ còn hững khu nuôi nhốt phức hợp. Những loài vật quen thuộc mà chúng ta thường thấy trong các trang trại truyền thống giờ đều đã bị biến đổi gen - chim mà chẳng thể bay, lợn mà không thể sống ngoài tự nhiên, những con gà Tây không thể tự phối giống.
Những thay đổi có nghĩa lý gì, trong quá khứ và hiện tại của chúng ta? Jacques Derrida, một trong những triết gia đương đại hiếm hoi đã đặt ra câu hỏi không mấy lạc quan này. “Bất kể chúng ta có giải thích nó ra sao. Bất kể những hậu quả về chính trị, công nghệ, khoa học, pháp lý, đạo đức hay chính trị nào mà ta có thể kể đến. Không ai có thể phủ nhận diễn biến này nữa. Không thể phủ nhận quy mô chưa từng thấy của sự kiểm soát chúng ta dành cho động vật.” Ông bổ sung:
Sự kiểm soát này… có thể được gọi là bạo lực, trên mọi định nghĩa đơn giản nhất… Không thể nào phủ nhận rằng, những gì chúng ta làm để che giấu sự tàn ác này, để lừa dối chính bản thân mình, để tẩy não toàn thế giới về những hành vi bạo lực này.
Cùng với sự hỗ trợ của chính phủ và giới khoa học, những nhà kinh doanh Mỹ ở thế kỷ 20 đã tạo nên một cuộc cách mạng nông nghiệp. Họ vin vào triết lý cận đại (ủng hộ bởi nhà khoa học, toán học Pháp - Descartes), rằng động vật chỉ là những cỗ máy. Và họ áp dụng triết lý đó vào hàng nghìn, hàng vạn, và đến nay là hàng tỷ những con vật trong ngành chăn nuôi.
Theo mô tả của các tạp chí chuyên ngành từ những năm 60 trở đi, gà trứng được coi là “một cỗ máy tổng hợp dinh dưỡng vô cùng hiệu quả” (tạp chí Farmer and Stockbreeder). Lợn thì được coi là “cỗ máy trong một công xưởng" (tạp chí Hog Farm Management). Và thế kỷ 21 cần có một “những lập trình mới, những món mới, cho những sinh vật được thiết kế này" (tạp chí Agricultural Research).
Những phép màu khoa học cho phép chúng ta sản xuất thịt, trứng và sữa rẻ. Trong 50 năm vừa qua, chế độ chăn nuôi công nghiệp bắt đầu lan truyền từ ngành gia cầm, sang sản xuất thịt bò, sữa bò và thịt lợn. Giá để mua một ngôi nhà mới đã tăng gần 1,500%; giá xe ô tô tăng hơn 1,400%; vậy mà giá sữa chỉ tăng 350%, và giá trứng cùng thịt gà còn chưa tăng đến gấp đôi. Nếu trừ đi lạm phát, thì giá của các món đạm động vật đang ở mức rẻ nhất trong lịch sử. (Nhưng nếu ta kể đến những cái giá vô hình như các khoản trợ cấp nông nghiệp, những ảnh hưởng về môi trường, và bệnh dịch gây ra do chăn nuôi công nghiệp, vân vân - thì cái giá mà ta phải trả đang đắt hơn bao giờ hết.)
Các ngành chăn nuôi của mọi loài động vật giờ đều bị thống trị bởi mô hình chăn nuôi công nghiệp. 99% gà thịt, 97% gà trứng, 99% gà Tây, 95% lợn và 78% bò ở Mỹ được nuôi theo cách này. Nhưng vẫn còn những mô hình khác. Trong ngành chăn nuôi lợn, một số nông trại truyền thống nhỏ đã tìm cách hợp tác để giữ nghề. Những phong trào hướng đến việc bắt cá và chăn bò thân thiện với môi trường hơn cũng thu hút được sự chú ý của báo chí và thị trường. Nhưng ngành chăn nuôi gia cầm - ngành lớn và có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong các ngành chăn nuôi (trong các con vật bị giết mổ mỗi năm - 99% là các loài cầm) - thì chưa có mấy thay đổi. May thay, còn một nông trại gia cầm truyền thống duy nhất trụ được trên đất Mỹ.
(Trích từ chương "Hiding/ Seeking", cuốn "Eating Animal của Jonathan Safran Foer)
Dịch và chú thích: Khoai Lang
ความคิดเห็น