Trước khi ghé thăm bất cứ trang trại nào, tôi đã dành hơn một năm để đọc các tài liệu về việc ăn thịt động vật như: lịch sử nông nghiệp, các tài liệu trong ngành và từ Bộ nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), tờ rơi tuyên truyền của các nhà hoạt động từ thiện, các tác phẩm triết học liên quan, và vô vàn cuốn sách về đồ ăn đề cập đến việc ăn thịt. Tôi thường xuyên cảm thấy rất bối rối. Nhiều lúc, tôi “lạc đường” vì sự mơ hồ của những cụm từ như đau khổ, niềm vui, và tàn ác. Đôi khi, điều đó có vẻ là một hành động có chủ ý.
Ngôn ngữ không hoàn toàn đáng tin. Nhưng khi nói đến việc ăn thịt, từ ngữ thường được dùng để lừa dối và che giấu cũng nhiều như những khi chúng được sử dụng để truyền đạt thành thật. Một số từ, như veal (thịt bê), giúp chúng ta quên đi thứ chúng ta đang thực sự nói về. Một số từ, như free-range (nuôi tự nhiên), có thể làm người ta cảm thấy lương tâm thanh thản. Một số từ, như happy (hạnh phúc), có nghĩa ngược lại với những gì chúng ta nghĩ. Và một số từ, như natural (tự nhiên), gần như không có nghĩa lý gì ở đây cả.
Không có gì có vẻ "hiển nhiên" hơn ranh giới giữa con người và động vật (tham khảo: RÀO CẢN LOÀI). Tuy nhiên, không phải nền văn hoá nào cũng có định nghĩa rõ ràng, hay từ vựng riêng dành cho động vật. Ví dụ, trong Kinh Thánh không có bất kỳ một từ nào tương đương với từ “động vật". Kể cả theo định nghĩa của từ điển, con người vừa là động vật, cũng vừa không phải. Theo định nghĩa này, con người cũng là thành viên của thế giới động vật. Nhưng thông thường, chúng ta dùng từ “động vật” để chỉ muôn loài - từ đười ươi đến chó hay tôm - tất cả, trừ con người. Trong một nền văn hoá, thậm chí là trong một gia đình, người ta vẫn có những cách hiểu khác nhau về khái niệm động vật. Có lẽ trong mỗi chúng ta, cũng tồn tại nhiều định nghĩa khác nhau.
Động vật là gì? Nhà nhân chủng học Tim Ingold đã đặt câu hỏi trên với một nhóm học giả của nhiều lĩnh vực khác nhau như nhân chủng học xã hội và văn hoá, khảo cổ học, sinh học, tâm lý học, triết học và ngôn ngữ học. Họ đã không thể tìm ra một định nghĩa thống nhất cho từ này. Tuy nhiên, có hai điểm quan trọng mà họ đồng ý:
“Thứ nhất, rằng có một dòng cảm xúc mạnh mẽ trong các khái niệm của chúng ta về tính động vật; và, thứ hai, việc bóc tách những khái niệm này sẽ làm lộ ra những khía cạnh nhạy cảm và phần lớn chưa được khám phá trong sự hiểu biết về nhân loại chúng ta.”
Nếu hỏi “Động vật là gì?” - giống như khi ta kể cho một đứa trẻ câu chuyện về một chú chó, hay như khi ta ủng hộ quyền của động vật - ta không thể tránh được việc phân tích việc thế nào là ta, chứ không phải chúng. Ta cần phải hỏi “Con người là gì?”
(Trích từ chương "Words Meaning", cuốn "Eating Animal của Jonathan Safran Foer)
Dịch: Khoai Lang
Hiệu đính và chỉnh sửa: Việt Hà
Comments